Erteleme Davranışı

Bipolar bozukluğa spesifik bir belirti midir bilmediğim bişey bu fakat ben öğrenciliğimde ve günlük yaşantımda yaşadım. Önemini ,yapılamzsa getireceği sonuçları ve yapabileceğini bile bile bişeyleri ertelemek sadece tembellikten değil yerine başka şeyler yapmak

http://www.nccogpdm.metu.edu.tr/Brosur-03.pdf

ERTELEME DAVRANISI
Erteleme davranısı, yapılması gereken belli bir isin yapmaktan kaçınılması ya da geciktirilmesi olarak
tanımlanabilir. Aslında, hepimiz zaman zaman bir seyleri yapmayı erteleriz. Erteleme davranısının ne zaman
bizim için bir problem olusturdugu bu davranısın hayatımızı ne derecede olumsuz etkiledigine baglıdır.
Bazılarımız yapılması gereken isleri/ödevleri ertelemekle birlikte sonunda o isi/ödevi tamamlar ama
bazılarımız ise asla tamamlayamaz. sleri sonunda tamamlayanlar grubunda bile olsak “erteleme davranısı”
erteledigimiz süre içinde suçluluk, yetersizlik, kendini endiseli veya tembel hissetme gibi olumsuz duyguları
da beraberinde getirerek kendimizi kötü hissetmemize yol açabilir.
Eger ertelemenin sizin hayatınızda bir problem olusturdugunu düsünüyorsanız, erteleme davranısını
gösterdiginiz durumları dikkatlice analiz etmeniz (ne zaman, hangi durumlarda, neleri erteliyorsunuz) ve
sebeplerini gözden geçirmeniz bu problemle nasıl bas edeceginiz konusunda sizin için iyi bir baslangıç
noktası olabilir. Asagıda, erteleme davranısının pek çok kisi tarafından belirtilen bazı temel nedenleri
verilmistir. Bunlardan bir ya da birkaçı sizin erteleme davranısınızın altında yatan sebeplerden olabilir.
NEDEN ERTELYORUZ? ve BU KONUDA NE YAPABLRZ?
1. “Ama, nasıl yapacagımı bilmiyorum”
Bir konuda bilgi ya da beceri eksikligimiz oldugunda o bilgiyi ya da beceriyi gerektiren isi/ödevi göz ardı
etmek ve/veya yapmayı ertelemek çok dogaldır. Örn:, ngilizce okurken yavas ilerliyorsanız ve bir ödevi
hazırlamak için çok sayıda ngilizce makale okumanız gerekiyorsa okumak çok fazla çaba, zaman
gerektirdigi ve zor geldigi için erteliyor olabilirsiniz. ngilizce okuma konusundaki becerilerinizdeki eksikligi
kabul etmek kendinizi yetersiz hissettirdigi için, ertelemek daha iyi hissettirebilir (kısa bir süreligine olsa da

).
Bir konudaki (etkili okuma - yazma, sunu hazırlama) eksikligimizin farkına varmak ve onu kabul etmek, o
konuyla ilgili kendimizi gelistirmeye baslamak için bir isaret olabilir ve aynı zamanda bir konudaki eksikligimizi
kabul edecek kadar cesur oldugumuzu da gösterir.
2.“Bunu yapmak o kadar sıkıcı ki”
Yapılacak isin hosumuza gitmemesi veya ilgimizi çekmemesi de o isi yerine getirmeyi ertelememize yol
açabilir.
Bir dersin içerigi ilgimizi çekmiyorsa ertelemenin çözüm yollarından biri sadece o dersin gereklerini yerine
getirmek olabilir (örn., derslere devam etme, verilen ödevleri yapma). Bu size daha çok keyif alacagınız
seyleri vicdan azabı çekmeden yapmak için zaman kazandıracaktır.
3.“Bunu yapmak için hazır degilim, su anda yapacak gibi hissetmiyorum”
Motivasyon eksikligi de sıklıkla, hosa gitmeyen bir isi yerine getirmeme sebeplerinden biri olarak karsımıza
çıkmaktadır. Erteleme davranısını gösteren pek çok kisi bir ise baslamak içlerinden gelmiyor diye
kendilerinde bir tuhaflık oldugunu düsünebilirler. Sizce kaç kisi evi temizlemek, uzun bir ödevin basına
oturmak, zor gelen bir sınava çalısmak için içinde vazgeçilmez bir arzu duyar?
Özellikle, söz konusu hosumuza gitmeyen bir isi yapmaksa o isi yapmak için istegimizin gelmesini beklemek
yerine küçük adımlar halinde o ise baslamak o ise devam etmemizi ve tamamlamamızı kolaylastıracaktır.
Diyelim ki bir sınav için çalısmamız gerekiyor. Çalısmamız gereken materyali küçük ve daha bas edilebilir
parçalara bölersek o küçük parçaları tamamlamamız dersin diger kalan kısımlarına çalısmak için bizi
güdüleyebilir.
Bir diger yöntem de bu konudaki düsüncelerimizi kontrol etmek olabilir. Acaba düsüncelerim benim bir isi
yapma / derse çalısma istegimi kırıyor olabilir mi? Örn.; “hayatta her sey ilgi çekici olmalıdır ya da sadece
ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu - Ögrenci Gelisim ve Psikolojik Danısma Merkezi
ERTELEME DAVRANISI
2 / 2
hosuma giden derslere girerim” gibi düsüncelerimiz keyif almadıgımız bir ödevi/isi yapmama ya da derse
gitmememizle sonuçlanabilir. Bu durumda belki biraz bu düsüncelerden sıyrılıp amaçlarınızı yeniden gözden
geçirmek ise yarayabilir. Eger sıkıcı bir dersten geçmek sizi daha büyük hedeflerinize (sınıfı geçmek, mezun
olmak) ulastıracaksa tek basına bu gerçek sizi o derse çalısmaya baslamanız konusunda motive edebilir.
4.“Peki ya basaramazsam”
Basarısızlıga ugrama korkusu da erteleme davranısının altında yatan sebeplerden biri olabilir. Hiç
denemeyip basarısız olmak, gerçekten çok fazla çaba gösterip basaramamaktan daha iyi hissettirebilir.
Söyle ki birinci durumda varacagımız nokta “elimden gelen her seyi yaptım ve yine basarısız oldum”,
ikincisinde ise “gerçekten denemedigim için tam da basarısız olmus sayılmam” olabilir. Örnegin; bir finale
çalısmayı son geceye bırakmıs ve sabahlamıs olabilirsiniz. Alacagınız not zayıf ya da orta derecede bir not
olabilir ama kendinize söyleyeceginiz cümle “daha çok çalıssaydım ya da son dakikaya bırakmasaydım çok
daha iyisini yapabilirdim”, “daha iyi bir not alabilirdim” olacaktır. Bu cümlelerin hepsi gerçekten bizi tam bir
basarısızlık duygusu yasamaktan korumakla beraber gerçekte neyi basarabilecegimizi anlamamızı da
engeller.
5.“Ya yeteri (!!!!) kadar iyi yapamazsam”
Mükemmeliyetçilik de ertelememize yol açan sebeplerden biri olabilir. Bir projeye baslamayı erteleyebiliriz
çünkü yapmaya basladıgımızda yeteri kadar iyi olmadıgı düsüncesiyle çok fazla enerji tüketecegimizin ve
bunalacagımızın farkında olabiliriz. Asla yeteri kadar iyi yapabilecegimizi düsünmüyor ya da baslasak bile
çok küçük detaylara takılıp bir türlü yol kat edemiyor olabiliriz. Aynı zamanda mükemmeliyetçilik yaptıgımız
isleri küçük görmeye (hak ettikleri degeri vermemeye) ve yaptıklarımızdan asla tatmin olmamamıza yol
açabilir.
“Mükemmeliyetçiligimiz bizi eger olumsuz etkiliyorsa (zamanında ödev teslim edememe, yapmaya
baslayamama, ödevi yaparken endiseli hissetme) ondan biraz da olsa sıyrılmaya hazır mıyız?” sorusunu
kendinize sorarak baslayabilirsiniz. Mükemmeliyetçilik içeren olumsuz düsünce kalıplarımızın farkına
varmak, bu düsünceleri daha gerçekçi ve kendimizi iyi hissetmemizi saglayacak olumlu düsüncelerle
degistirmek ise baslamamızı kolaylastıracaktır. Örn.; “bu ödev mutlaka hatasız olmalı aksi takdirde
ugrasmamın ne anlamı var” yerine “mükemmel bir ödev yoktur; ben elimden geleni yapacagım, kusursuz bir
ödev teslim etmem gerekmiyor ”seklinde düsünebiliriz. Öte yandan, yapılacak ödevi son haliyle bitirmeye
çalısmak yerine, taslak çıkarıp yazmaya baslamak ve yazdıklarınızı kontrol etme isini sonraya bırakmak
yaptıgınız ödevde sizin daha kolay ilerlemenize yardımcı olacaktır.
6.“Bu basarının daha üstüne nasıl çıkabilirim ki”
Basarısızlık korkusu kadar basarı korkusu da erteleme davranısının sebeplerinden biri olabilir.
Basarılarınızın getirecegi sonuçtan korktugunuz için erteliyor olabilirsiniz. Belki de bir seyi iyi olarak
yaptıgınızda bir dahaki sefere sizden daha iyisini yapmanız bekleneceginden korkuyor olabilirsiniz. Eger
kendinizi sadece basarılarınızı (?!) baz alarak degerlendiriyorsanız, bir baska deyisle kendinizi sadece
notlarınıza göre degerlendiriyorsanız, sürekli olarak, kendinizi “yeteri kadar degerli olmak için daha ne kadar
çabalamalıyım” seklinde sorguluyor olabilirsiniz.
7.“Bana bunu yaptıramazsınız”
Erteleme davranısı bazen de dısardan (aile, hocalarımız, arkadaslarımız) bize yüklenen beklentilere veya
konulan standartlara karsı verdigimiz bir tepki olabilir. Örnegin; hocanızla aranızda bir problem varsa onun
verdigi ödevleri yapmıyor ya da derslerine gitmiyor olabilirsiniz.
Burada kendinize tek bir soru sorabilirsiniz. Uzun vadede bu davranıslarım beni nasıl etkileyecek? Bir
hocanız ya da ders hakkında düsündüklerinizin sizin geleceginizi kontrol etmesine izin vermeyeceksiniz degil
mi?
Kaynaklar:
Procrastination. Kansas State University Counseling Center, www.kstate.
edu/counseling/topics/career/procras.html
Procrastination. California Politechnic State University Academic Skills Center,
http://sas.calpoly.edu/asc/ssl/procrastination.html
Procrastination Picture, http://humanities.byu.edu/ELC/student/idioms/proverbs/procrastination.html
Hazırlayan: Uzm. Psi. Dan. Z. Eda Sun Selısık
ÖGPDM: 661 (2187)-(2188